عنصرهای مایع در دماهایی نزدیک به دمای اتاق |
||||||||||||||
حتماً با دو عنصر مایع در دمای اتاق (۲۵ درجه سلسیوس) آشنا هستید ؛ برم و جیوه . این عنصرها مایعاند زیراکه دمای ذوبشان از ۲۵ درجه سلسیوس پایینتر باشد . اما چهار عنصر دیگر نیز هستند که در دماهای نزدیک به دمای اتاق مایعاند . به عبارتی دمای ذوبشان بین ۲۵ تا ۴۰ درجه سلسیوس است ؛. این چهار عنصر عبارتند از : فرانسیم ، سزیم ، گالیم و روبیدیوم . دمای ذوب این شش عنصر در جدول زیر آمده است . nasrollahi5.blogfa.com
اما چرا جیوه مایع است ؟ nasrollahi5.blogfa.com جیوه تنها فلزی است که در شرایط عادی مایع است و مایع بودن جیوه یک ویژگی غیرعادی به شمار میرود . دلیل این ویژگی غیرعادی ، سخت به اشتراک گذاشتن الکترونها توسط جیوه است . بیشتر فلزات تمایل زیادی دارند تا الکترونهای ظرفیتی خود را با سایر اتمها به اشتراک بگذارند . الکترونها در اتمهای جیوه ، با قدرت بسیار بیشتری از حد معمول ، به طرف هسته جذب میشوند . در حقیقت ، الکترونهای زیرلایه s ، با سرعت بالا ، در فاصله بسیار نزدیکی از هسته در حال حرکت هستند . این الکترونها رفتار نسبیتی از خود نشان میدهند و نسبت به الکترونهایی که آهستهتر حرکت میکنند ، حجیمترند . به دلیل این رفتار الکترونهای ظرفیتی در جیوه ، گرمای ناچیزی برای غلبه بر پیوندهای ضعیف میان اتمهای جیوه لازم میباشد . لذا جیوه نقطه ذوب پایینی دارد ، رسانش الکتریکی و گرمایی ضعیفی دارد و در فاز گازی مولکولهای دو اتمی تشکیل نمیدهد . |
بایگانی برای شهریور, ۱۳۹۴
بزرگداشت شیخ اجل سعدی شیرازی
چه جرم رفت که با ما سخن نمی گویی ؟
جنایت از طرف ماست یا تو بدخویی ؟
هزار جان به ارادت تو را همی جویند
تو سنگدل به لطافت دلی نمی جویی
ولیک با همه عیب از تو صبر نتوان کرد
بیا و گر همه بد کرده ای که نیکویی
دراز نای شب از چشم دردمندان پرس
تو قدر آب چه دانی که بر لب جویی ؟
«زخاک سعدی بی چاره بوی عشق آید
هزار سال پس از مرگش ار بینبویی»

آلفرد برنارد نوبل ، نوهٔ یکی از دانشمندان قرن هفدهم میلادی، اولاس رودبک (۱۶۳۰-۱۷۰۸)، فرزند سوم امانوئل نوبل (۱۸۰۱-۱۸۷۲) و آندریته آلسل (۱۸۰۵-۱۸۸۹) بود. او که متولد استکهلم سوئد بود، همراه با خانوادهاش در سال ۱۸۴۲ به سن پترزبورگ مهاجرت کرد. در آن جا پدرش (که اولین تخته چندلایی را اختراع کرده بود) یک کارخانه تسلیحات سازی ایجاد کرده بود و مینهای آبی میساخت.
آلفرد در آن شهر به مطالعه شیمی پرداخت. در سال ۱۸۵۹، کارخانهٔ خانوادگی آنها به عهده پسر دوم، لودویگ نوبل (۱۸۳۱-۱۸۸۸) گذاشته شد که آن را وسعت قابل ملاحظهای بخشید. این شرکت خانوادگی بعد از مدتی ورشکسته شد و آلفرد به همراه خانوادهاش به آمریکا رفت. وی تمام وقت خود را به تحقیق دربارهٔ مواد منفجره، مخصوصاً ایمن سازی و استفاده بهتر از نیتروگلیسیرین پرداخت.
در پی آزمایشها گوناگون، چندین انفجار در کارخانهای که خانواده اش در هلن بورگ خریده بودند به وقوع پیوست که در پی یکی از آن انفجار ها؛ در سال ۱۸۶۴ برادر کوچک آلفرد و چند نفر از کارگران کشته شدند.
نوبل دریافت که اگر نیتروگلیسیرین جذب یک ماده خنثی مانند دیاتومایت گردد، در هنگام جابجایی به مراتب امن تر خواهد بود و آن مخلوط را در سال ۱۸۶۷ به نام دینامیت ثبت کرد. او برای این کار از ترکیب سه واحد نیتروگلیسیرین و یک واحد دیاتومایت (که متشکل از ۸۶٪ سیلیس، ۵٪ سدیوم، ۳٪ منیزیم و ۲٪ آهن است.) به علاوه مقدار کمی کربنات سدیم استفاده کرد و آن را برای اولین بار در یک مراسم شکار در ردهیل، در سوری انگلستان به نمایش در آورد که مورد استقبال قرار گرفت.
دینامیت اولین مادهٔ منفجرهٔ قابل کنترلی به حساب میرود که از باروت قدرت بیشتری دارد. این ماده ابتدا با نام « گرد منفجرهٔ نوبل » فروخته میشد ولی بعد از معرفی شدنش؛ شهرت بسیاری یافت و به عنوان جایگزین مطمئنی برای باروت و نیتروگلیسیرین مطرح شد. نوبل به دقت بر ساخت و ساز دینامیت نظارت میکرد و سریعاً باعث تعطیلی تولید کنندگان غیر مجاز آن میشد. هر چند بعضی تجار آمریکایی با ایجاد تغییرات اندکی در ترکیب اصلی؛ او را دور زدند، با این حال دینامیت ثروت قابل توجهی نصیب نوبل کرد.
محصول بعدی او مخلوط نیتروگلیسیرین با ماده منفجره دیگری یعنی نیتروسلولوز (باروت فتیله) بود که به پیدایش ماده شفاف ژله مانندی منجر شد که از دینامیت نیز قدرتمند تر بود. ژل منفجره در سال ۱۸۷۶ به ثبت رسید که به روش مشابهی تولید میشد.
گفته میشود که انتشار مطلب دروغین فوت نوبل در یک روزنامه فرانسوی در سال ۱۸۸۸، در حالی که او را به خاطر اختراع دینامیت گناه کار خوانده بود، او را به فکر ایجاد تصویر بهتری از خود نزد آیندگان واداشت. این نشریه این گونه نوشته بود:« فرشته مرگ مردهاست ، دکتر آلفرد نوبل، فردی که برای ایجاد راهی برای کشتن افراد بیشتر در زمان کمتر ثروتمند شده بود؛ دیروز فوت کرد.»
در تاریخ ۲۷ نوامبر ۱۸۹۵ در باشگاه نروژی ها-سوئدیها در پاریس، آلفرد نوبل آخرین وصیت نامه خود را امضا کرد و بیشتر دارایی خود را به جایزهای اختصاص داد تا همه ساله بدون توجه به ملیتی خاص، به افراد شایسته اهدا گردد.
نوبل همچنین نمایش نامهای به نام « نمسیس » را در قالب نثر به رشته تحریر درآورد که یک تراژدی چهار شخصیتی در باره نجیب زادهای ایتالیایی به نام « بئاتریسه سنسی » است. این نثر که تا حدودی بر گرفته از درام سنسی اثر پرسی بیشه شلی است، در سالهای آخر عمر نوبل به چاپ رسید. به جز سه نسخه، تمامی نسخ دیگر این کتاب به اتهام توهین به مقدسات بلافاصله بعد از فوت وی نابود گردید. یکی از سه نسخهٔ بجا مانده که به دو زبان سوئدی و اسپرانتو است، اولین بار در سال ۲۰۰۳ در سوئد به چاپ رسید.
او بر اثر سکته قلبی در گذشت و مبلغ ۳۱ میلیون کرون سوئد، حدوداً معادل ۴٫۲ میلیون دلار آمریکا به جایزه مذکور تعلق یافت. آلفرد برنارد نوبل هرگز ازدواج نکرد. مقبرهٔ وی در نورّابگراونینگزپلاتسن در استکهلم قرار دارد.
نشان از عظمت خلقت

قاعده کلچکووسکی در مورد تعیین پایداری ( ترتیب پایداری ) ترازهای انرژی در اتم ها
قاعده کلچکووسکی در مورد تعیین پایداری ( ترتیب پایداری ) ترازهای انرژی در اتم ها |
“این مطلب به بخش ساختار اتم از کتاب شیمی ۲ و آزمایشگاه مربوط است” قاعده کلچکووسکی چنین بیان می شود: برای تعیین پایداری نسبی ترازهای انرژی در اتم ها، کافی است مقدارهای مربوط به n ( عدد کوانتومی اصلی ) و l ( عدد کوانتومی اوربیتالی یا فرعی ) هر یک از آنها را با هم جمع کنیم. در آن صورت دو وضع پیش خواهد آمد: – چنانچه مجموع ( n+l ) برای ترازی، کوچک ترین مقدار باشد، آن تراز از همه پایدارتر است. – چنانچه مجموع ( n+l ) در مورد دو یا چند تراز برابر باشد، ترازی که n آن کوچک تر است پایدارتر و ترازی که n آن بزرگ تر است، ناپایدارتر است. به کمک این قاعده، بر اساس اصل آفبا می توان ترتیب اشغال شدن ترازهای انرژی اتمها را به وسیله الکترون ها ( یا آرایش الکترونی اتمها ) را معین کرد. برای روشن شدن مطلب مثالی آورده می شود مثال: ترتیب پایداری ترازهای الکترونی ۴p ، ۴s ، ۳s و ۳d را مشخص کنید. نخست مجموع مقدارهای ( n+l ) را برای این ترازها حساب می کنیم. می دانیم که عدد سمت چپ در نشانه تراز انرژی، همان عدد کوانتومی اصلی، یعنی n آن تراز و مقدار l برای ترازهای ( S ، p و d ) به ترتیب برابر ( ۰ ، ۱ و ۲ ) است. از این رو می توان نوشت: برای تراز ۳s : ۳ = ۰ + ۳ = n+l برای تراز ۳d : ۵ = ۲ + ۳ = n+l برای تراز ۴s : ۴ = ۰ + ۴ = n+l برای تراز ۴p : ۵ = ۱ + ۴ = n+l بنابر این، طبق قاعده کلچکووسکی، تراز ۳s ، پایدارترین تراز بین این چهار تراز است چون مجموع n+l آن همه کوچک تر است و پس از آن تراز ۴s جای دارد. چون در مورد دو تراز دیگر که مجموع n+l برابر دارند، عدد کوانتومی n برای تراز ۳d کوچک تر است، تراز ۳d از تراز ۴s پایدارتر است ( پایین تر قرار دارد ) منبع: فرهنگ تفسیری شیمی – تالیف دکتر محمد رضا ملاردی، سید رضا آقا پور مقدم |
منظره ای زیبا و تماشایی

۱) کاربرد در ساختمان اسیلوسکوپ
نوساننما یا اسیلوسکوپ (Oscilloscope) دستگاهی الکترونیکی است که امکان مشاهده ولتاژ را فراهم میکند. غالباً مقدار ولتاژ به صورت نموداری دوبعدی نمایش داده میشود که محور افقی زمان و محور عمودی آن ولتاژ است. از نوساننما عموماً برای نمایش دقیق موج استفاده میشود. علاوه بر دامنه، معمولاً نوساننماها قادر به اندازهگیری و نمایش دیگر پارامترها مانند عرض پالس، دوره تناوب و زمان بین دو حادثه (مانند وقوع دو پیک) هستند. با اختراع لامپ اشعه کاتدی و با توجه به وزن بسیار کم پرتوی کاتدی امکان نشان دادن یک متغیر به صورت خطی با زمان فراهم شد و اسیلوسکوپ اولین وسیله ای بود که از این امکان بهرهمند شد.
اسیلوسکوپ از یک لامپ پرتو کاتدی که قلب دستگاه است و تعدادی مدار برای کار کردن لامپ پرتو کاتدی تشکیل شدهاست. قسمتهای مختلف لامپ پرتو کاتدی عبارتند از:
۱-۱) تفنگ الکترونی
تفنگ الکترونی باریکه متمرکزی ازالکترونهارا بوجود میآورد که شتاب زیادی کسب کردهاند. این باریکه الکترون با انرژی کافی به صفحه فلوئورسان برخورد میکند و بر روی آن یک لکه نورانی تولید میکند. تفنگ الکترونی از رشته گرمکن، کاتد، شبکه آند پیش شتاب دهنده، آند کانونی کننده و آند شتاب دهنده تشکیل شدهاست. الکترونها از کاتدی که بطور غیر مستقیم گرم میشود، گسیل میشوند. این الکترونها از روزنه کوچکی در شبکه کنترل میگردند. شبکه کنترل معمولاً یک استوانه هم محور با لامپ است و دارای سوراخی است که در مرکز آن قرار دارد. الکترونهای گسیل شده از کاتد که از روزنه میگذرند (به دلیل پتانسیل مثبت زیادی که به آندهای پیش شتاب دهنده و شتاب دهنده اعمال میشود)، شتاب میگیرند. باریکه الکترونی را آند کانونی کننده، کانونی میکند.
۲-۱) صفحات انحراف دهنده
صفحات انحراف دهنده شامل دو دسته صفحهاست. صفحات انحراف قائم که بطور افقی نصب میشوند و یک میدان الکتریکی در صفحه قائم ایجاد میکنند و صفحات y نامیده میشوند. صفحات انحراف افقی بطور قائم نصب میشوند و انحراف افقی ایجاد میکنند و صفحات x نامیده میشوند. فاصله صفحات به اندازه کافی زیاد است که باریکه بتواند بدون برخورد با آنها عبور کند.
۳-۱) صفحه فلوئورسان
جنس این پرده که در داخل لامپ پرتو کاتدی قرار دارد، از جنس فسفر است. این ماده دارای این خاصیت است که انرژی جنبشی الکترونهای برخورد کننده را جذب میکند و آنها را به صورت یک لکه نورانی ظاهر میسازد. قسمتهای دیگر لامپ پرتو کاتدی شامل پوشش شیشهای، پایه که از طریق آن اتصالات برقرار میشود، است.
۴-۱) مولد مبنای زمان
اسیلوسکوپها بیشتر برای اندازه گیری و نمایش کمیت ها ی وابسته به زمان بکار میروند. برای این کار لازم است که لکه نورانی لامپ روی پرده با سرعت ثابت از چپ به راست حرکت کند. بدین منظور یک ولتاژ مثبت به صفحات انحراف افقی اعمال میشود. مداری که این ولتاژ مثبت را تولید میکند، مولد مبنای زمان یا مولد رویش نامیده میشود.
این شکل لوله پرتوهای کاتدی داخلی را برای استفاده در یک اسیلوسکوپ نشان میدهد. اعداد در شکل: ۱. الکترود ولتاژ انحراف ۲. تفنگ الکترونی ۳. شعاع الکترون ۴. سیم پیچ تمرکز ۵. سطح داخلی فسفرپوش شده صفحه نمایش
۲) استفاده در تلویزیون
تلویزیون های آنا لوگ یکی از وسایلی هستند که مجهز به لامپ پرتوی کاتدی می باشند.دستگاه تلویزیون سیگنالهای الکترونیکی تولید شده به وسیله دوربین های تلویزیونی و میکروفون ها را دریافت و دوباره به صدا و تصویر تبدیل می کند .آنتن تلویزیون سیگنالهای ارسالی از آنتنهای فرستنده رادریافت می کند و سپس آن را با سیم به ورودی آنتن درپشت تلویزیون می رساند . هنگامیکه تلویزیون را روشن می کنید سیگنالهای صوت و تصویر از یکدیگر و از موجهای حامل جدا می شوند. صدا به بلندگوهای تلویزیون انتقال می یابد و سیگنال تصویر به لامپ تصویر وارد می شود که آن را به شکل تصویر در صفحه تلویزیون به نمایش می گذارد.
هنگامیکه سیگنال تصویر از سیگنال صوت جدا می شود به سه سیگنال رنگی جداگانه قرمز, آبی و سبز تقسیم می شود. لامپ تصویر تلویزیون این سیگنال های الکتـریکی را روی صفحه به نور تبدیل می کند . لامپی که در اینجا نشـان داده شده است لامپ ماسک سوراخدار می باشد. انواع دیگری هم هستند اما این نوع پر مصرف تر است.
در پشت لـامپ تصـویر سه تفنگ الکترونی وجود دارد که پـرتوهـای الکترون را به سوی صفحه پرتاب می کنند.الکترونها بخشی از اتمها بـه شمار مـی روند. همـه اتمها هسته ای در مرکز دارند که الکترونهایی به دور آن می چرخند .الکترونها بار الکتریکی حمل می کنند. مقدار الکتریسیته ای که از تفنگ می گذرد به قدرت سیگنال اصلی بستگی دارد.
صفحه نمایش درجلوی لامپ تصویر قرار دارد کـه با ذرات یـا نـوارهای باریکی از فسفر پـوشیده شده است . سه نـوع متفـاوت فسفر بـه کار مـی رود . وقتی اشعه الکترون به آنها برخورد می کند یکی به رنگ قرمز , یکی سبز و دیگری به رنگ آبی می درخشند.
پرتو الکترونی قوی باعث می شود تا فسفر بیشتر بدرخشد و پرتو الکترونی ضعیف درخشش کمتـری ایجاد می کند. پـرتوها در یک زمان خاص هر یک به یکی از سه نقطه یا نوار فسفری مـی تابند واز گـوشه بـالا سمـت چپ صفحـه تلویزیونی شروع کرده و به سمت راست و پایین صفحه حرکت می کنند تا این کار را برروی کل صفحه انجام دهند.
در پشت صفحه تلویزیون صفحه ای فلزی با هزاران سوراخ ریز وجود دارد که ماسک سوراخدار نامیده می شود. برای هر سه نقطه فسفری صفحه یک سـوراخ وجود دارد . ماسک به گونه ای قرار گرفته که هر سه اشعه الکترونی فقط می تواند به فسفر مناسب خود بـرخورد کند. یعنی اشعه قرمز به فسفر قرمز و …
سیگنال هایی که توسط ایستگاه پخش تلویزیونی انتقال مییابند و توسط دستگاه تلویزیون دریافت میشوند بسته به روشنایی تصویری که منتقل میشود به طور دایم ولتاژ شتاب دهنده الکترون ها را افزایش یا کاهش میدهند بنابراین نقاط روی پرده، روشنایی متفاوتی دارند و تصویر انتقال یافته و برای دریافت چشم انسان باز سازی میشود.
۳) استفاده در تولید اشعه ایکس
هنگامی که اشعه کاتدی پر انرژی با اتم های عنصر مورد نظر برخورد کند٫ الکترونهای لایه های داخلی اتم را خارج می کند. سپس الکترونهای لایه های خارجی جای خالی این الکترونها را پر کرده و اختلاف انرژی دو لایه را بصورت یک فوتون اشعه ایکس از دست می دهد. قطعات اصلی لامپ اشعه ایکس شامل کاتد برای گسیل الکترونها و آندی در نقش هدف میباشند، که هر دو درون لامپ خلا جای گرفتهاند. کاتد پیچهای رشتهای از جنس تنگستن است، این لامپ یک پیچه کانونی جهت جمع کنندگی باریکه الکترونی نیز دارد و در ساختمان آن از پمپ تخلیه نیز استفاده میکنند.
بررسی کتاب جدید شیمی پیش با حضور دکتر علیرضا عابدین
نویسنده: روح الله بلندی
در همایشی که به همت گروه شیمی استان کرمان و با حضور دکتر عابدین از اعضاء گروه بازنگری کتاب جدید شیمی پیش برگزار شد ،تغییرات کتاب بررسی شد.
نکات مهم مطرح شده در این جلسه را که بنده یادداشت کردم و برای تدریس در سال جدید می تواند بسیار موثر باشد،در اختیار شما همکاران عزیز قرار می دهم.
شیمی پیش
چگونگی اندازه گیری نسبت بار به جرم الکترون توسط جوزف تامسون
چگونگی اندازه گیری نسبت بار به جرم الکترون توسط جوزف تامسون

